Rok 2020 dla polskiego rynku instalacji fotowoltaicznych z pewnością był rokiem przełomowym. Dzięki różnorodnym programom wsparcia tempo rozwoju prosumenckiej energetyki słonecznej przekroczyło wszystkie, nawet najbardziej odważne prognozy.

Mimo to według różnych szacunków instalacje fotowoltaiczne są tylko na 300 tys. polskich domów, a więc potencjał tego źródła energii jest wykorzystywany zaledwie na 5 procent.  

Najwyższy czas zastanowić się, co przeszkadza realizacji tego potencjału i dlaczego jeszcze nie wszyscy Polki i Polacy są chętni by zostać prosumentami energii elektrycznej ze słońca.

Handlowcy źródłem wiedzy

W celu zebrania informacji co do istniejących w polskim społeczeństwie obiekcji lub wątpliwości względem mikroinstalacji fotowoltaicznych przeprowadziliśmy anonimowe ankietowanie 120 przedstawicieli handlowych, współpracujących ze spółką N Energia zarówno w ramach struktury wewnętrznej firmy, jak i zewnętrznej sieci sprzedaży. Każdy z nich, w zależności od zaangażowania w proces sprzedaży, co miesiąc ma od 10 do 100 bezpośrednich kontaktów z potencjalnymi klientami.  

W pierwszej kolejności zapytaliśmy, z czym związane są najczęściej występujące obiekcje klientów. Ankietowani mogli wybrać do trzech opcji odpowiedzi z listy lub zaproponować własną.

• 93 osoby (80,2%) wśród najbardziej kontrowersyjnych kwestii wskazało cenę instalacji; 
• 82 (70,7%) — jej opłacalność; 
• 42 (36,2%) — kredyty i dotacje, dofinansowanie;
• 30 (25,9%) — gwarancję;  
• 25 (21,6%) — serwis posprzedażowy;
• 21 (18,1%) — inwazyjność montażu;
• 19 (16,4%) — jakość montażu;
• 10 (8,6%) — jakość modułów;
• 9 (7,8%) — bezpieczeństwo, w tym przeciwpożarowe;
• 7 (6%) — kwestie estetyczne.

“Szybciej się zepsuje, niż inwestycja zwróci”

Wyniki pokazują, że mimo wszystkich proponowanych dotacji i ulg, mimo szeroko zakrojonych kampanii promocyjnych i edukacyjnych, instalacje fotowoltaiczne są wciąż postrzegane jako zbyt drogą inwestycja, która najpewniej się nie opłaci — ani za 5 ani za 10, ani według niektórych nawet za 30 lat. Wiele osób, z którymi rozmawiają handlowcy, postulują, że mają zbyt małe rachunki za prąd, a więc nie czują potrzeby inwestowania w alternatywne źródła energii elektrycznej. 

Handlowcy często słyszą też, że moduły PV nie przetrwają aż tyle, by zacząć przynosić zysk. “Dziesięć lat – i do wyrzucenia”.

Nawet ci, którzy widzą korzyść w instalacji PV, często wolą zaczekać na lepszą i tańszą technologię. Albo przynajmniej aż przeminie bum na fotowoltaikę. Wierzą, że i ceny wtedy szybko pójdą w dół.

Wybrane cytaty z ankiety:

“Ostatnio klient zapytał mnie, czy mu się to zwróci i kiedy, bo ogólna plota chodzi, że szkoda pieniędzy”.

“Każdy ma sąsiada, który założył PV i mimo to wciąż spłaca rachunki. Każdy drugi ma szwagra elektryka, który mu to zrobi 10 razy taniej. Nie rozumieją, że właśnie nieprofesjonalne podejście do instalacji jest przyczyną jej słabej wydajności”.

Komentuje dr inż. Michał Modzelewski, dyrektor techniczny N Energia

W przypadku modułów wysokiej klasy nie ma podstaw do zarzutów o zmniejszenie resursu eksploatacyjnego — głównie ze względu na potwierdzoną praktycznie ich zupełną odporność na zewnętrzne czynniki mechaniczne, środowiskowe i korozyjne.

Średni okres zwrotu inwestycji na poprawnie zaprojektowaną i wykonaną instalację fotowoltaiczną nie przekracza kilku lat. Moduły oferowane prosumentom przez firmę N Energia to urządzenia produkowane na niemieckich licencjach technicznych, które reprezentują najbardziej awangardowy i wyrafinowany poziom rozwoju technologicznego. Ich ogniwa fotowoltaiczne są hermetycznie zintegrowane z wierzchnią warstwą szkła hartowanego oraz spodnią warstwą stabilizatora, zatem nie istnieje żadne prawdopodobieństwo, że w ciągu 25 lat ich eksploatacji nastąpi rozszczelnienie, wniknięcie wody do wnętrza i utrata funkcji wytwórczej.

Takie moduły są projektowane w wyspecjalizowanych biurach projektowych i produkowane w warunkach próżni technicznej w taki sposób, aby zagwarantować im odporność na opady atmosferyczne, w tym grad, oraz funkcję samooczyszczenia. Ich ramy aluminiowe są powleczone tlenkiem glinu czyli najbardziej odporną powłoką antykorozyjną na świecie.

“Czy ktoś odbierze telefon ode mnie za 30 lat?”

Druga kategoria obiekcji dotyczy jakości modułów oraz ich montażu, gwarancji i serwisu posprzedażowego. Szybki rozwój rynku instalacji fotowoltaicznych skutkuje pojawieniem na nim podmiotów, zaniedbujących kwestie jakości, co niestety negatywnie wpływa na reputację całej branży. 

Dość często walcząc o klienta firmy składają mu też nieodpowiedzialne i niewiarygodne obietnice dotyczące obsługi modułów. Konsumenci nie wierzą, że instalacja będzie działała bez usterek przez cały okres gwarancji i że firma, na ofertę której się zdecydują, wciąż będzie istnieć. Interesują się historia firmy, wielkością jej zasobów oraz kapitału zakładowego. 

Ważna dla klientów jest też kwestia utylizacji zużytego sprzętu, boją się że koszt utylizacji może “zjeść” większą część oszczędności na prądzie. 

Wybrane cytaty z ankiety:

“Istnieje przekonanie, że na polskim rynku są sprzedawane i montowane wyłącznie przestarzałe chińskie panele”.

“Ludzie boją się, że wydadzą dużo pieniędzy i zostaną z problemem na lata, bo nikt za jakiś czas nie będzie chciał z nimi rozmawiać o ich instalacji, jak coś się stanie. Sama gwarancja na papierze już nie wystarcza”.

“Interesują się, na ile firma jest profesjonalna, jak długo jest na rynku i czy będzie istnieć za 30 lat”.

Komentuje Maciej Juźwik, ekspert ds. fotowoltaiki Polskiej Akademii Nauk

Moduły producentów nieposiadających odpowiedzialności gwarancyjnej na terenie RP rzeczywiście mogą nie przetrwać do końca terminu gwarantowanej żywotności produktu. Natomiast wykonując instalację na komponentach renomowanych producentów, możemy mieć pewność respektowania postanowień wynikających z warunków gwarancji.

W Polsce pierwsza instalacja przyłączona do sieci elektroenergetycznej powstała w 2001 r. Została wybudowana rękami pracowników Laboratorium Fotowoltaiki Politechniki Warszawskiej. Przedmiotowa instalacja bezawaryjnie pracuje już ponad 19 lat, a jej parametry elektryczne są do dziś monitorowane przez pracowników Laboratorium. W Japonii instalacja PV wybudowana na modułach Kyocera pracuje już nieprzerwanie ponad 40 lat, a proces starzenia modułów przebiega wolniej niż przewidywał producent.

Warto pamiętać, że  montaż niezgodny z instrukcją producenta pozbawia go gwarancji już w momencie wykonywania instalacji. 

Teorie spiskowe

Kolejne pytanie ankiety dotyczyło najbardziej egzotycznych, zapadających się w pamięć obiekcji. Na pierwszym miejscu tutaj okazało się przekonanie, że obecne wsparcie rządu dla fotowoltaiki to… pułapka mająca na celu w przyszłości opodatkować mikroinstalacje. Nie brakuje też pytań o ewentualny szkodliwy wpływ PV na zdrowie.

Wybrane cytaty z ankiety:

“Już od wielu osób słyszałem: im więcej będzie tego w Polsce, tym dystrybutorzy, tacy jak PGE, będą mniej zarabiać, więc Państwo się na pewno za to weźmie i wprowadzi opłaty dla osób posiadających fotowoltaikę”.

“Jak każdy w Polsce będzie miał już PV to rząd na pewno opodatkuje Słońce żeby na tym zarabiać”.

“Pytają, czy fotowoltaika produkuje 5G i czy nie spowoduje problemów zdrowotnych związanych z polem elektrycznym?”

Komentuje Maciej Juźwik, ekspert ds. fotowoltaiki Polskiej Akademii Nauk

Zjawisko fotowoltaiczne opiera się wyłącznie na efekcie fotowoltaicznym. Moduły fotowoltaiczne konwertują bezpośrednio promieniowanie słoneczne na energię elektryczną. Są to zjawiska optoelektroniczne. System PV jest obecnie najczystszym źródłem energii odnawialnej. W procesie konwersji nie występuje pośrednik taki jak energia mechaniczna. W związku z powyższym instalacja nie emituje żadnych pól elektromagnetycznych i nie ma szkodliwego wpływu na organizm człowieka. Natomiast należy pamiętać, że instalacja PV to elektrownia fotowoltaiczna i jej montaż należy powierzyć wykwalifikowanym instalatorom. 

Doświadczenia z innych krajów UE pokazują, że są wprowadzane opodatkowania, ale tylko dużych instalacji fotowoltaicznych. Uważam, że właściciele mikroinstalacji nie powinni obawiać się takiego opodatkowania. Ilość energii wytwarzanej w mikroinstalacjach nie zmniejsza zysków zakładów energetycznych ponieważ zapotrzebowanie na energię elektryczną w kraju stale rośnie i nadal istnieją głębokie niedobory wytwarzania energii. W związku z dużym przyrostem mikroinstalacji jednak na pewno niezbędne będą modernizacje sieci elektroenergetycznej kraju zaniedbywanej już od stanu wojennego.

Fotowoltaika dla laika

Na końcu zapytaliśmy przedstawicieli handlowych, jakiej w ich mniemaniu informacji na temat PV najbardziej brakuje w przestrzeni publicznej, mediach, etc. 

Na końcu zapytaliśmy przedstawicieli handlowych, jakiej w ich mniemaniu informacji na temat PV najbardziej brakuje w przestrzeni publicznej, mediach, etc. 

Ankietowani dostali następne opcje do wyboru:

• Aspekty finansowe: zwrot z inwestycji, dofinansowania, kredyty.
• Aspekty techniczne: moduły, montaż, bezpieczeństwo, dopasowanie do sieci przesyłowych.
• Aspekty ekologiczne: wpływ mikroinstalacji fotowoltaicznych na środowisko.

Mogli wybrać jeden wariant z zaproponowanych oraz skomentować czy dodać własny.

Po równo (39,5%) dostali aspekty finansowe i techniczne. Po 10.5% — kwestię ekologiczne oraz inne.

Wybrane cytaty z ankiety:

“Moim zdaniem warto by było uświadamiać ludziom, że cena nie powinna być podstawowym kryterium wyboru instalacji, ze kwestie bezpieczeństwa są ważniejsze”.

“Ludzie chcą zostać prosumentami, ale boją się podstępów i tego co może być zapisane drobnym drukiem. Potrzebują prostego zrozumiałego języka, jasnego przekazu na temat serwisu gwarancyjnego i pogwarancyjnego w Polsce”.

“Brakuje pozytywnych opinii od osób, które już posiadają PV. Kiedy kupujemy coś na Allegro, zawsze zwracamy na nich uwagę, na to, ile kto już sprzedał rzeczy, czy jest “supersprzedawcą”. 

Komentuje Maciej Juźwik, ekspert ds. fotowoltaiki Polskiej Akademii Nauk

Rynek PV w Polsce jest nadal nieukształtowany, a świadomość społeczna niska. Bardzo powoli wyodrębnia się spośród klientów tzw. klient świadomy. Większość klientów mikroinstalacji fotowoltaicznych decydując się na montaż tego źródła energii kieruje się wyłącznie aspektem ekonomicznym. Nie jest dla nich istotne zmniejszenie emisji CO2 oraz groźnych pyłów PM2,5 i PM10.

Sam dobór komponentów instalacji i ich pochodzenie również spychane są na margines. Należy pamiętać, że pojęcie ”dobra i tania” instalacja nie istnieje, a jest tylko hasłem handlowców oferujących niskiej jakości produkty i usługi. Niska cena, a co za tym idzie, niska jakość jest przyczyną błędów montażowych, a ich skutkami mogą być zarówno niska produkcja, nieszczelności dachu jak i pożar lub zerwanie instalacji przez wiatr. Pamiętajmy, że instalacje PV powinny być projektowane przez osoby do tego uprawnione, a instalatorzy szkoleni i posiadający wiedzę w dziedzinie fotowoltaiki.

Komentuje Bartosz Bąbrych, prezes zarządu N Energia

Jednemu z naszych handlowców klient powiedział: “Panie, ja nie wiem czy za rok będę żył, to po co mam wydawać pieniądze które mi się zwrócą za 7-8 lat?”

Łatwo zauważyć u wyżej wymienionych obiekcji, nawet tych dotyczących kwestii stricte finansowych, jeden wspólny mianownik. Wynikają tak lub inaczej z braku poczucia bezpieczeństwa, z niepewności ludzi wobec własnej przyszłości. Stąd życie jednym dniem, nieufność do państwa, ale też do siebie nawzajem. Brak planowania i perspektywy długoterminowej. 

Pandemia, kryzysy polityczne i gospodarcze tylko pogłębiają problem. Jak i obecna sytuacja na rynku instalacji PV, spora część uczestników którego również żyje jednym dniem chcąc zarobić jak najwięcej tu i teraz.

A więc odpowiedź na pytanie o perspektywach fotowoltaiki prosumenckiej w Polsce jest dość skomplikowana i zależy od wielu czynników. W pierwszej kolejności od stabilności w gospodarce, dobrobytu Polek i Polaków, wizji strategicznej państwa oraz jego transparentności w stosunku do obywateli. Ale również od odpowiedzialności i świadomości wszystkich uczestników rynku fotowoltaiki, w tym i samych prosumentów. Wszyscy na tym wygramy.

W końcu, misją i celem całego ekosystemu PV jest bezpieczeństwo prosumenta, zarówno energetyczne, jak i finansowe.

Pomożemy Ci na każdym etapie inwestycji

Jeśli chcesz mieć pewność, że instalacja fotowoltaiczna będzie bezpieczna i zaprojektowana zgodnie z Twoimi potrzebami, a wszystkie formalności dopełnione w najlepszy możliwy sposób, skontaktuj się z nami – oddzwonimy. Przeprowadzimy Cię przez cały proces przy zachowaniu najwyższych standardów obsługi. Zapraszamy do współpracy!