Jednym z niezbędnych elementów wyposażenia nowoczesnej instalacji fotowoltaicznej jest licznik energii. Inwestorzy decydujący się na montaż fotowoltaiki mają do wyboru wiele rodzajów urządzeń pomiarowych.

• Które z nich cieszą się największym zainteresowaniem i dlaczego dwukierunkowy licznik energii jest wybierany najczęściej?
• W jaki sposób prawidłowo odczytywać wartości pokazywane na urządzeniu?

Na te i wiele innych równie ważnych pytań odpowiadamy w naszym wpisie. Zapraszamy do lektury!

Zasada działania licznika prądu

Licznik energii do fotowoltaiki to urządzenie, które wskazuje ilość zużywanej przez odbiorcę energii elektrycznej, przez co pozwala rozliczyć się ze sprzedawcą. Współcześnie wybór liczników jest dość duży, a inwestorzy mogą kupić zarówno starsze, indukcyjne urządzenia, jak i te najnowsze, stworzone na podstawie inteligentnych rozwiązań technologicznych.

Do tego istnieją także liczniki dwukierunkowe, które przeznaczone są głównie dla prosumentów. Do tej grupy zaliczamy osoby produkujące prąd z odnawialnych źródeł energii – w praktyce najczęściej energia elektryczna produkowana jest przy wykorzystaniu paneli fotowoltaicznych. Co warto wiedzieć o popularnym dwukierunkowym liczniku prądu? 

Licznik dwukierunkowy – co to takiego?

Właściciele instalacji fotowoltaicznych najczęściej decydują się na montaż dwukierunkowego licznika energii.

Jak działa tego rodzaju urządzenie?

Nie tylko liczy ono ilość prądu pobieranego z sieci energetycznej, ale również pokazuje ilość energii elektrycznej wytworzonej przez panele słoneczne i jednocześnie oddawanej do sieci nadwyżki.

Warto zaznaczyć, że w większości instalacji ilość prądu wyprodukowanego przez ogniwa fotowoltaiczne nie jest zużywana w całości. W takim przypadku zachodzi konieczność przesłania go do sieci elektroenergetycznej. Tego rodzaju inwestycja w fotowoltaikę określana jest mianem układu on-grid. To właśnie dzięki zastosowaniu dwukierunkowego pomiaru energii czynnej, prosumenci mogą skutecznie rozliczać się z zakładem energetycznym, nic na tym nie tracąc.

Śmiało można więc stwierdzić, że licznik dwukierunkowy stosowany jest, gdy odbiorca energii pozostaje jednocześnie jej wytwórcą. Kiedy montowany jest najczęściej? Wówczas, gdy mowa o kompleksowym wyposażeniu mikro i małych instalacji PV.

Warto dodać, że zgodnie z przepisami prawa mianem mikroinstalacji określa się taką instalację fotowoltaiczną, której łączna moc nie przekracza 50 kWp.

Wymiana licznika na dwukierunkowy

Montaż odpowiedniego licznika energii do fotowoltaiki to podstawa prawidłowego rozliczania się z zakładem energetycznym. Warto wiedzieć więc, że za wymianę urządzenia pomiarowego na dwukierunkowe nie jest odpowiedzialny odbiorca (inwestor), ale operator sieci. Aby można było mówić o nieponoszeniu kosztów takiej wymiany, właściciel instalacji powinien złożyć odpowiedni wniosek z wszelkimi wymaganymi załącznikami. Będą one głównie dotyczyć przedstawienia dokumentacji posiadanej instalacji PV.

W przypadku prawidłowo złożonego wniosku operator sieci ma obowiązek zainstalować nowy licznik w terminie 30 dni od daty otrzymania dokumentu. O braku kosztów ponoszonych przez inwestora w sytuacji montażu licznika dwukierunkowego mówi się, gdy użytkownik jest właścicielem mikroinstalacji do 50 kWp.

Opłacalność zastosowania

Warto wiedzieć, że posiadaczom instalacji fotowoltaicznej opłaca się korzystać z licznika dwukierunkowego.

Co by się stało, gdyby instalacja PV współistniała z licznikiem jednokierunkowym? Wówczas nadwyżki energii wysyłane do sieci byłyby rejestrowane jako energia pobrana. Łatwo więc się domyślić, że skutkowałoby to bardzo wysokimi rachunkami za prąd.

Warto więc uniknąć takiej sytuacji i zadbać o to, by złożyć wniosek o montaż urządzenia do dwukierunkowego pomiaru energii czynnej. Bez niego fotowoltaika jest zaliczana do inwestycji mało opłacalnych.

Co sprawia, że liczniki prądu dwukierunkowe tak się wyróżniają wśród innych urządzeń do pomiaru energii? Na uwagę zasługuje ich działanie. Liczniki te często monitorują jakość i stabilność zasilania, sygnalizując występowanie wszelkiego rodzaju odstępstw od normy.

Wykorzystywane są także często w różnorodnych systemach monitoringu i zarządzania zużyciem energii, co przyczynia się do podnoszenia efektywności energetycznej niedużych przedsiębiorstw.

Warto dodać, że część liczników dwukierunkowych dostępnych na rynku to urządzenia wykonane w standardzie przemysłowym. Sprawdzą się więc w montażu na szynach DIN oraz okażą się świetnym rozwiązaniem stosowanym do zabudowy w standardowych rozdzielnicach. Ich wyróżnikiem pozostaje to, że łączą wysoką wytrzymałość, niewielkie rozmiary oraz duży zakres pomiarowy w jednym. Do tego posiadają wiele wbudowanych, ważnych interfejsów komunikacyjnych oraz nie wymagają dodatkowej kalibracji w krajach całej Unii Europejskiej. 

Jak odczytywać licznik dwukierunkowy?

Niezwykle ważnym pojęciem związanym z instalacją fotowoltaiczną oraz licznikiem dwukierunkowym jest też opomiarowanie netto, czyli net metering. Co to oznacza?

Pojęcie dotyczy możliwości magazynowania energii elektrycznej w zbiorczej sieci energetycznej. Użytkownicy nowoczesnych instalacji PV doskonale wiedzą, że nie zawsze cały prąd wyprodukowany przez ogniwa słoneczne jest zużywany na bieżąco.

Net metering pozwala na sprzedaż nadwyżki energii elektrycznej oraz na jej bezpieczne magazynowanie. Użytkownicy korzystający z tej opcji mogą przechowywać energię elektryczną w sieci i odebrać ją w dowolnym momencie, kiedy zajdzie taka konieczność.

Jak czytać licznik dwukierunkowy?

Warto pamiętać, że urządzenie pokazuje kilka parametrów:

• obecny stan zużycia energii,
• datę,
• godzinę
• oraz aktualną taryfę prądu, czyli tzw. kod OBIS (pokazywany w formie trzech cyfr oddzielonych kropką).

Ponadto liczniki dwukierunkowe pracują w taryfie jednostrefowej lub wielostrefowej. Użytkownicy rozliczający się w systemie zużycia rzeczywistego powinni pamiętać o zaokrągleniu stanu do pełnych kWh. 

Schemat działania licznika dwukierunkowego

Zastosowanie licznika dwukierunkowego przy instalacji fotowoltaicznej dopuszcza wystąpienie jednego z trzech możliwych scenariuszy dotyczących zużycia energii elektrycznej.

1. Pierwszy dotyczy sytuacji, w której instalacja nie wyprodukowała wystarczająco dużo prądu, by pokryć całe zużycie. Wówczas licznik rejestruje ilość energii przekazanej odbiorcy z sieci publicznej, za którą odbiorca będzie musiał zapłacić.
2. Drugi scenariusz zakłada wystąpienie sytuacji, w której po zakończeniu okresu rozrachunkowego bilans energii wyprodukowanej i zużytej będzie wynosił 0. Wówczas odbiorca nie dopłaca za energię, a ponosi jedynie koszty obsługi sieci, czyli płaci tzw. opłatę za licznik.
3. Przy trzecim scenariuszu instalacja PV produkuje więcej prądu, niż wynosi zużycie gospodarstwa w danym cyklu rozrachunkowym. Nadmiar energii jest przekazywany do sieci publicznej, a zadaniem licznika dwukierunkowego jest rejestracja, jaka dokładnie ilość kWh została pobrana przez operatora. W takiej sytuacji odbiorca nie ponosi opłat za energię, a w przyszłości może odzyskać od 70 do 80% oddanej energii. Warto dodać, że powinien to zrobić w ciągu roku od jej przekazania. Niedotrzymanie tego terminu sprawia, że magazynowane zapasy bezpowrotnie przepadają.

Gdzie się montuje licznik jednokierunkowy?

Są takie inwestycje, w których nie ma obowiązku montażu dwukierunkowego licznika energii. Mowa m.in. o budynkach nieposiadających instalacji fotowoltaicznej. W takich obiektach mierzenie prądu oraz napięcia możliwe jest wyłącznie w jednym kierunku i dotyczy tylko poboru energii z sieci.

Liczniki jednokierunkowe można najczęściej spotkać w budynkach klasycznych gospodarstw domowych. Zadaniem takich urządzeń jest sczytywanie danych dotyczących poboru energii elektrycznej, by później na ich podstawie zakład energetyczny mógł wystawić stosowną fakturę.

Pozostałe rodzaje liczników energii

Czy obecnie korzysta się wyłącznie z liczników dwukierunkowych? Jeśli chodzi o użytkowników instalacji PV, odpowiedź będzie twierdząca. Jeżeli zaś będziemy mieli na myśli odbiorców zamieszkujących obiekty niewyposażone w fotowoltaikę, odpowiedź nie będzie już taka jednoznaczna. 

W gospodarstwach domowych lub pozostałych obiektach korzystać można zarówno z liczników jednokierunkowych występujących w starszych, indukcyjnych modelach, jak i z urządzeń zdecydowanie nowszych, elektronicznych. Cechą charakterystyczną liczników indukcyjnych jest to, że posiadają aluminiową tarczę, jednak jednocześnie mają też wbudowaną blokadę jej wstecznego obrotu. Z kolei liczniki elektroniczne mierzą wielkość zużytej energii niezależnie od tego, z jakiego kierunku płynie. W przypadku instalacji fotowoltaicznej, jeśli nie zużyjemy całej wyprodukowanej przez nią energii elektrycznej, takie rozliczenie będzie bardzo niekorzystne.

Ponadto urządzenia pomiarowe mogą być 1- lub 3-fazowe. Warto dodać, że obecnie korzysta się także z nowoczesnych, inteligentnych liczników, które pozwalają sprzedawcy energii na zdalne pobranie jego stanu. Ponadto urządzenia wyższej klasy wyposażone są często w takie funkcje, jak powiadamianie dystrybutora energii o awariach czy automatyczne wgrywanie aktualizacji oprogramowania. Jednak głównym zadaniem każdego licznika jest pomiar energii zużywanej przez odbiorcę. 

Słowem podsumowania

Najlepszym urządzeniem pomiarowym do instalacji PV jest licznik dwukierunkowy. To jedyny miernik, który umożliwia poprawne obliczanie zużycia prądu oraz określenie ilości energii oddanej do sieci na przechowanie.

W większości instalacji fotowoltaicznych cały wyprodukowany prąd nie jest na bieżąco zużywany, dlatego też rekomenduje się, aby był magazynowany.

Chcąc korzystać z licznych funkcji tego urządzenia, należy złożyć odpowiedni wniosek do operatora sieci. Ten zaś w terminie 30 dni od daty otrzymania zgłoszenia ma obowiązek wymienić tradycyjny licznik na urządzenie dokonujące dwukierunkowego pomiaru energii czynnej.

Pomożemy Ci na każdym etapie inwestycji

Jeśli chcesz mieć pewność, że instalacja fotowoltaiczna będzie bezpieczna i zaprojektowana zgodnie z Twoimi potrzebami, a wszystkie formalności dopełnione w najlepszy możliwy sposób, skontaktuj się z nami – oddzwonimy. Przeprowadzimy Cię przez cały proces przy zachowaniu najwyższych standardów obsługi. Zapraszamy do współpracy!